انواع آنژیوکت به ترتیب اندازه

مقدمه

آنژیوکت یا کاتتر وریدی محیطی، یکی از پرکاربردترین ابزارهای پزشکی است که برای دسترسی به وریدهای بیمار به منظور تزریق دارو، مایعات، خون یا نمونه‌گیری خون استفاده می‌شود. این وسیله پزشکی، که به نام‌های برانول یا کانولا نیز شناخته می‌شود، با قرار گرفتن در وریدهای محیطی مانند وریدهای دست یا ساعد، امکان تزریق‌های مکرر یا طولانی‌مدت را بدون نیاز به سوراخ کردن مکرر پوست فراهم می‌کند. آنژیوکت‌ها در اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف تولید می‌شوند که هر یک برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. انتخاب سایز مناسب آنژیوکت به عواملی مانند سن بیمار، نوع درمان، حجم مایعات تزریقی و وضعیت وریدها بستگی دارد. این ابزار با کاهش خطر عفونت و آسیب‌های ناشی از سوزن، نقش مهمی در بهبود مراقبت‌های پزشکی ایفا می‌کند و در بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و حتی شرایط اورژانسی کاربرد گسترده‌ای دارد. در این مقاله، به بررسی جامع انواع آنژیوکت به ترتیب اندازه، تاریخچه، کاربردها، مزایا، معایب و سایر جنبه‌های مرتبط با آن می‌پردازیم.

• تعریف آنژیوکت: لوله‌ای کوچک و انعطاف‌پذیر که برای دسترسی وریدی استفاده می‌شود.

• کاربرد اصلی: تزریق دارو، مایعات، خون و نمونه‌گیری خون.

• اهمیت: کاهش نیاز به تزریق‌های مکرر و بهبود راحتی بیمار.

• تنوع: موجود در سایزها و رنگ‌های مختلف برای کاربردهای متنوع.

• محل استفاده: بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، اورژانس و گاهی منازل.

تاریخچه

تاریخچه آنژیوکت به پیشرفت‌های پزشکی در قرن بیستم بازمی‌گردد، زمانی که نیاز به روش‌های ایمن‌تر و کارآمدتر برای تزریق وریدی احساس شد. در دهه ۱۹۵۰، آنژیوکت‌های اولیه با استفاده از موادی مانند پلی‌وینیل کلراید (PVC) معرفی شدند. این ابزارها جایگزین سوزن‌های فلزی شدند که استفاده مکرر از آن‌ها باعث درد و آسیب به وریدها می‌شد. با پیشرفت فناوری، آنژیوکت‌های مدرن با کاتترهای انعطاف‌پذیر و سوزن‌های ایمن‌تر طراحی شدند که خطر نیدل‌استیک (فرو رفتن سوزن در بدن کادر درمان) را کاهش می‌دادند. استانداردسازی سایزبندی با مقیاس گیج (Gauge) و کدگذاری رنگی در دهه‌های بعدی، استفاده از آنژیوکت را آسان‌تر کرد. امروزه، آنژیوکت‌ها با ویژگی‌هایی مانند روکش‌های ضدعفونی‌کننده و سیستم‌های بدون سوزن، به یکی از ضروری‌ترین ابزارهای پزشکی تبدیل شده‌اند و سالانه میلیون‌ها عدد از آن‌ها در سراسر جهان استفاده می‌شود.

• دهه ۱۹۵۰: معرفی آنژیوکت‌های اولیه با مواد PVC.

• پیشرفت‌ها: طراحی کاتترهای انعطاف‌پذیر و سوزن‌های ایمن.

• استانداردسازی: استفاده از مقیاس گیج و کدگذاری رنگی.

• نوآوری‌های مدرن: روکش‌های ضدعفونی‌کننده و سیستم‌های بدون سوزن.

• مصرف جهانی: استفاده سالانه میلیون‌ها آنژیوکت در جهان.

چکیده مطب

آنژیوکت‌ها ابزارهای پزشکی چندمنظوره‌ای هستند که برای دسترسی وریدی در شرایط مختلف درمانی استفاده می‌شوند. این ابزارها در سایزهای مختلف (از ۱۴G تا ۲۶G) و با کدگذاری رنگی تولید می‌شوند تا شناسایی و استفاده از آن‌ها آسان‌تر شود. هر سایز برای کاربرد خاصی، از تزریق سریع مایعات در شرایط اورژانسی تا تزریق دارو در نوزادان، مناسب است. آنژیوکت‌ها با کاهش نیاز به تزریق‌های مکرر، خطر عفونت و آسیب به وریدها را کاهش می‌دهند. با این حال، استفاده نادرست یا طولانی‌مدت از آن‌ها می‌تواند عوارضی مانند عفونت، فلبیت یا ترومبوز را به دنبال داشته باشد. انتخاب سایز مناسب، رعایت اصول استریل و تعویض به‌موقع آنژیوکت، از مهم‌ترین عوامل در استفاده ایمن و مؤثر از این ابزار هستند.

• سایزبندی: از ۱۴G (بزرگ‌ترین) تا ۲۶G (کوچک‌ترین).

• کدگذاری رنگی: شناسایی سریع سایزها با رنگ‌های استاندارد.

• کاربردها: تزریق مایعات، دارو، خون و نمونه‌گیری.

• مزایا: کاهش درد و خطر عفونت.

• معایب احتمالی: عفونت، فلبیت، ترومبوز.

روش استفاده

روش استفاده از آنژیوکت نیازمند مهارت و رعایت اصول بهداشتی است. ابتدا پرستار یا تکنسین پزشکی باید دست‌های خود را شسته و از دستکش استریل استفاده کند. سپس، رگ مناسب (ترجیحاً دور از مفاصل) انتخاب شده و با بستن گارو، رگ برجسته می‌شود. محل تزریق با پنبه الکلی ضدعفونی شده و آنژیوکت از بسته‌بندی استریل خارج می‌شود. سوزن آنژیوکت به‌صورت زاویه‌دار وارد رگ شده و با مشاهده بازگشت خون در محفظه، کاتتر به‌آرامی داخل رگ هدایت می‌شود. پس از قرارگیری کاتتر، سوزن خارج شده و آنژیوکت با چسب ضدحساسیت روی پوست ثابت می‌شود. در نهایت، لوله یا سرم به آنژیوکت متصل شده و تزریق آغاز می‌شود. رعایت استریلیتی و بررسی علائم عفونت یا نشت در محل تزریق، از نکات کلیدی در این فرآیند است.

• آماده‌سازی: شستن دست‌ها و استفاده از دستکش استریل.

• انتخاب رگ: رگ مناسب و دور از مفاصل.

• ضدعفونی: تمیز کردن محل با پنبه الکلی.

• ورود سوزن: وارد کردن زاویه‌دار سوزن و هدایت کاتتر.

• تثبیت: ثابت کردن آنژیوکت با چسب و اتصال به سرم.

مراحل

فرآیند نصب آنژیوکت شامل مراحل مشخصی است که باید با دقت انجام شوند. ابتدا، بیمار در وضعیت راحت قرار گرفته و محل تزریق بررسی می‌شود. پس از بستن گارو و ضدعفونی محل، آنژیوکت با زاویه ۱۵ تا ۳۰ درجه وارد پوست می‌شود. با مشاهده خون در محفظه بازگشت، سوزن کمی عقب کشیده شده و کاتتر به‌طور کامل در رگ قرار می‌گیرد. سپس، سوزن به‌طور کامل خارج شده و کاتتر با باله‌های خود روی پوست ثابت می‌شود. در مرحله نهایی، اتصال به سرم یا دستگاه تزریق انجام شده و جریان مایع بررسی می‌شود. پس از اتمام تزریق، آنژیوکت با فشار ملایم خارج شده و محل با پانسمان پوشانده می‌شود. این مراحل باید توسط فرد آموزش‌دیده انجام شوند تا خطر عوارض کاهش یابد.

• وضعیت بیمار: قرار دادن بیمار در حالت راحت.

• ورود کاتتر: وارد کردن سوزن و کاتتر با زاویه مناسب.

• خروج سوزن: خارج کردن سوزن پس از قرارگیری کاتتر.

• اتصال سرم: اتصال آنژیوکت به سرم یا دستگاه.

• خروج آنژیوکت: خارج کردن کاتتر و پانسمان محل.

کاربردها

آنژیوکت‌ها کاربردهای گسترده‌ای در پزشکی دارند. این ابزارها برای تزریق وریدی مایعات مانند سرم، داروهای شیمی‌درمانی، آنتی‌بیوتیک‌ها و فرآورده‌های خونی استفاده می‌شوند. همچنین، در شرایط اورژانسی مانند تروما یا شوک، آنژیوکت‌های بزرگ‌تر برای تزریق سریع مایعات به کار می‌روند. نمونه‌گیری خون، تغذیه وریدی (پارنترال) و همودیالیز از دیگر کاربردهای آنژیوکت هستند. در برخی موارد خاص، مانند پنوموتوراکس فشاری، از آنژیوکت برای تخلیه هوا استفاده می‌شود. این ابزار در بخش‌های مختلف بیمارستان، از اتاق عمل تا بخش مراقبت‌های ویژه، و حتی در آمبولانس‌ها و منازل بیماران مزمن کاربرد دارد.

• تزریق وریدی: سرم، دارو، خون.

• نمونه‌گیری: گرفتن خون برای آزمایش.

• شرایط اورژانسی: تزریق سریع مایعات در تروما.

• تغذیه وریدی: تأمین مواد مغذی برای بیماران خاص.

• کاربردهای خاص: تخلیه هوا در پنوموتوراکس.

مزایا

آنژیوکت‌ها مزایای متعددی دارند که آن‌ها را به ابزاری ضروری در پزشکی تبدیل کرده است. این ابزار با امکان تزریق مکرر بدون نیاز به سوراخ کردن مجدد پوست، درد و ناراحتی بیمار را کاهش می‌دهد. طراحی ایمن آن‌ها خطر نیدل‌استیک و عفونت را به حداقل می‌رساند. آنژیوکت‌ها با سایزها و رنگ‌های مختلف، انتخاب مناسب برای هر بیمار و شرایط را آسان می‌کنند. استفاده از مواد زیست‌سازگار مانند تفلون در کاتتر، از واکنش‌های حساسیتی جلوگیری می‌کند. همچنین، امکان اتصال سریع به سرم یا دستگاه‌های تزریق، کارایی درمان را افزایش می‌دهد. این ابزار در شرایط اورژانسی، سرعت عمل کادر درمان را بهبود می‌بخشد.

• کاهش درد: تزریق مکرر بدون سوراخ کردن پوست.

• ایمنی: کاهش خطر نیدل‌استیک و عفونت.

• تنوع سایز: مناسب برای بیماران مختلف.

• مواد زیست‌سازگار: کاهش حساسیت.

• کارایی: اتصال سریع و تزریق مؤثر.

معایب

با وجود مزایا، آنژیوکت‌ها معایبی نیز دارند. استفاده نادرست یا طولانی‌مدت می‌تواند منجر به عوارضی مانند عفونت محل تزریق، فلبیت (التهاب ورید)، ترومبوز یا نشت مایعات شود. انتخاب سایز نامناسب ممکن است باعث پارگی رگ یا درد شدید شود. در برخی بیماران، به‌ویژه کودکان یا افراد با وریدهای شکننده، نصب آنژیوکت دشوار است. همچنین، هزینه تولید آنژیوکت‌های پیشرفته‌تر و نیاز به تعویض منظم (هر ۷۲ تا ۹۶ ساعت) می‌تواند بار مالی ایجاد کند. عدم رعایت اصول استریل در نصب یا نگهداری نیز خطر عفونت‌های سیستمیک را افزایش می‌دهد.

• عوارض: عفونت، فلبیت، ترومبوز.

• انتخاب نادرست: پارگی رگ یا درد.

• نصب دشوار: در کودکان یا وریدهای شکننده.

• هزینه: تولید و تعویض منظم.

• خطر عفونت: در صورت عدم رعایت استریلیتی.

اثرات

استفاده از آنژیوکت اثرات مثبت و منفی متعددی بر بیمار و فرآیند درمان دارد. از نظر مثبت، این ابزار دسترسی سریع و ایمن به وریدها را فراهم می‌کند که در شرایط بحرانی می‌تواند نجات‌بخش باشد. کاهش نیاز به تزریق‌های مکرر، اضطراب و درد بیمار را کاهش می‌دهد. با این حال، اثرات منفی مانند التهاب، قرمزی یا تورم در محل تزریق ممکن است رخ دهد. در موارد نادر، عوارض جدی‌تر مانند آمبولی هوا یا عفونت‌های سیستمیک گزارش شده است. مدیریت صحیح، شامل تعویض به‌موقع و بررسی منظم محل تزریق، می‌تواند این اثرات منفی را به حداقل برساند.

• اثرات مثبت: دسترسی سریع، کاهش درد و اضطراب.

• اثرات منفی: التهاب، قرمزی، تورم.

• عوارض نادر: آمبولی هوا، عفونت سیستمیک.

• مدیریت: تعویض به‌موقع و بررسی محل.

• تأثیر کلی: بهبود کارایی درمان.

ترکیبات اصلی

آنژیوکت‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر یک نقش خاصی دارند. کاتتر، که معمولاً از تفلون (FEP) یا پلی‌اورتان ساخته می‌شود، بخش اصلی است که در رگ باقی می‌ماند. سوزن (نیدل) از فولاد ضدزنگ بوده و برای ورود کاتتر به رگ استفاده می‌شود. باله‌ها (Wings) از پلی‌پروپیلن ساخته شده و برای تثبیت آنژیوکت روی پوست کاربرد دارند. محفظه بازگشت خون (Flashback Chamber) از مواد شفاف مانند ABS ساخته شده و ورود صحیح به رگ را تأیید می‌کند. دریچه تزریق (Injection Port) از پلی‌اتیلن بوده و امکان تزریق دارو را فراهم می‌کند. این ترکیبات با استانداردهای بین‌المللی مانند ISO10555 سازگار هستند.

• کاتتر: تفلون یا پلی‌اورتان، انعطاف‌پذیر.

• سوزن: فولاد ضدزنگ، تیز و ایمن.

• باله‌ها: پلی‌پروپیلن، برای تثبیت.

• محفظه بازگشت خون: ABS، تأیید ورود به رگ.

• دریچه تزریق: پلی‌اتیلن، تزریق دارو.

ماندگاری

ماندگاری آنژیوکت به معنای مدت زمانی است که می‌تواند به‌طور ایمن در رگ باقی بماند. طبق توصیه‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC)، آنژیوکت‌های وریدی محیطی باید هر ۷۲ تا ۹۶ ساعت تعویض شوند تا خطر عفونت کاهش یابد. با این حال، در صورتی که محل تزریق سالم باشد و علائم عفونت یا انسداد دیده نشود، برخی پروتکل‌ها اجازه استفاده تا ۷ روز را می‌دهند. ماندگاری به عواملی مانند نوع آنژیوکت، جنس کاتتر، وضعیت ورید بیمار و رعایت اصول بهداشتی بستگی دارد. آنژیوکت‌های با روکش ضدعفونی‌کننده ماندگاری بیشتری دارند، اما هزینه بالاتری نیز دارند.

• مدت استاندارد: ۷۲ تا ۹۶ ساعت.

• حداکثر ماندگاری: تا ۷ روز در شرایط خاص.

• عوامل مؤثر: جنس کاتتر، وضعیت ورید، بهداشت.

• آنژیوکت‌های پیشرفته: روکش ضدعفونی‌کننده.

• توصیه CDC: تعویض منظم برای پیشگیری از عفونت.

تفاوت در ماندگاری

تفاوت در ماندگاری آنژیوکت‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد. آنژیوکت‌های ساخته‌شده از مواد پیشرفته‌تر مانند پلی‌اورتان نسبت به تفلون، انعطاف‌پذیری و زیست‌سازگاری بیشتری دارند و ممکن است مدت بیشتری در رگ باقی بمانند. سایز آنژیوکت نیز تأثیرگذار است؛ آنژیوکت‌های کوچک‌تر (مانند ۲۴G و ۲۶G) به دلیل قطر کمتر، فشار کمتری به ورید وارد می‌کنند و احتمال فلبیت را کاهش می‌دهند، اما جریان کمتری دارند. آنژیوکت‌های با روکش ضدمیکروبی یا سیستم‌های بدون سوزن، خطر عفونت را کاهش داده و ماندگاری را افزایش می‌دهند. شرایط بیمار، مانند دیابت یا ضعف سیستم ایمنی، نیز می‌تواند ماندگاری را تحت تأثیر قرار دهد.

• جنس کاتتر: پلی‌اورتان در مقابل تفلون.

• سایز: آنژیوکت‌های کوچک‌تر، فشار کمتر.

• روکش ضدمیکروبی: کاهش عفونت، افزایش ماندگاری.

• سیستم‌های بدون سوزن: ایمنی و ماندگاری بیشتر.

• وضعیت بیمار: تأثیر بیماری‌های زمینه‌ای.

ترکیبات

ترکیبات آنژیوکت‌ها به‌طور خاص برای ایمنی و کارایی طراحی شده‌اند. کاتتر معمولاً از تفلون (FEP) یا پلی‌اورتان ساخته می‌شود که زیست‌سازگار و انعطاف‌پذیر هستند. سوزن از فولاد ضدزنگ با روکش سیلیکونی برای کاهش اصطکاک تولید می‌شود. باله‌ها و بدنه اصلی از پلی‌پروپیلن یا ABS ساخته شده‌اند که سبک و مقاوم هستند. برخی آنژیوکت‌های پیشرفته دارای روکس ضدعفونی‌کننده مانند کلرهگزیدین هستند. دریچه تزریق و درپوش‌ها از پلی‌اتیلن یا سیلیکون ساخته می‌شوند تا از نشت مایعات جلوگیری کنند. این ترکیبات با استانداردهای بین‌المللی سازگار بوده و برای کاهش حساسیت و عوارض طراحی شده‌اند.

• کاتتر: تفلون یا پلی‌اورتان.

• سوزن: فولاد ضدزنگ با روکش سیلیکون.

• باله‌ها و بدنه: پلی‌پروپیلن یا ABS.

• روکش ضدعفونی‌کننده: کلرهگزیدین در مدل‌های پیشرفته.

• دریچه و درپوش: پلی‌اتیلن یا سیلیکون.

ویژگی ظاهری

آنژیوکت‌ها از نظر ظاهری به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که استفاده و شناسایی آن‌ها آسان باشد. هر آنژیوکت شامل یک کاتتر شفاف یا نیمه‌شفاف، سوزن فلزی با نوک تیز، و باله‌های انعطاف‌پذیر برای تثبیت است. کلاهک رنگی روی آنژیوکت نشان‌دهنده سایز آن است؛ به‌عنوان مثال، نارنجی برای ۱۴G و بنفش برای ۲۶G. محفظه بازگشت خون شفاف بوده و ورود به رگ را تأیید می‌کند. برخی مدل‌ها دارای دریچه تزریق با درپوش رنگی و سیستم‌های ایمنی برای جلوگیری از نیدل‌استیک هستند. طراحی ارگونومیک و کدگذاری رنگی، استفاده سریع و دقیق را در شرایط بالینی تسهیل می‌کند.

• کاتتر: شفاف یا نیمه‌شفاف.

• سوزن: فلزی، تیز، با روکش سیلیکون.

• کلاهک رنگی: نشان‌دهنده سایز (نارنجی تا بنفش).

• محفظه بازگشت خون: شفاف برای تأیید رگ‌گیری.

• طراحی ارگونومیک: باله‌ها و دریچه تزریق.

نتیجه‌گیری

آنژیوکت‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای پزشکی، نقش کلیدی در دسترسی وریدی و بهبود مراقبت‌های درمانی دارند. این ابزارها با سایزها و رنگ‌های مختلف، از تزریق سریع مایعات در شرایط اورژانسی تا تزریق دارو در نوزادان را پوشش می‌دهند. مزایایی مانند کاهش درد، ایمنی بالا و تنوع کاربرد، آنژیوکت را به ابزاری ضروری تبدیل کرده است. با این حال، عوارض احتمالی مانند عفونت یا فلبیت نیازمند مدیریت دقیق و رعایت اصول بهداشتی هستند. انتخاب سایز مناسب، استفاده از مواد زیست‌سازگار و تعویض به‌موقع، کارایی و ایمنی آنژیوکت را تضمین می‌کند. در نهایت، پیشرفت‌های فناوری در طراحی آنژیوکت‌ها، مانند روکش‌های ضدعفونی‌کننده، آینده‌ای روشن‌تر برای این ابزار حیاتی در پزشکی نوید می‌دهد.

• اهمیت: ابزار کلیدی در دسترسی وریدی.

• تنوع: سایزها و کاربردهای گسترده.

• مزایا: کاهش درد، ایمنی، کارایی.

• چالش‌ها: عوارض احتمالی و نیاز به مدیریت.

• آینده: پیشرفت در طراحی و مواد.