کلسیم هیدروکسید

فروش هیدروکسید کلسیم مرک

کلسیم هیدروکسید (Ca(OH) 2) که با نام‌های آهک هیدراته، آهک شکفته، آهک ساختمانی یا آهک آب‌دیده نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی معدنی با خاصیت قلیایی قوی است. این ماده به صورت پودر سفید رنگ، بی‌بو و با طعم کمی تلخ در دسترس است و حلالیت کمی در آب دارد، اما حلالیت آن در محلول‌های حاوی آمونیوم کلرید یا اسیدها افزایش می‌یابد. کلسیم هیدروکسید از واکنش آهک زنده (کلسیم اکسید) با آب تولید می‌شود و در بسیاری از صنایع، از جمله ساخت و ساز، کشاورزی، تصفیه آب، و صنایع غذایی و دارویی، کاربردهای گسترده و حیاتی دارد. این مقاله به بررسی جامع خواص فیزیکی و شیمیایی، فرآیند تولید، کاربردهای متنوع، مزایا و معایب، و ملاحظات ایمنی مربوط به کلسیم هیدروکسید می‌پردازد.

خواص شیمیایی و فیزیکی کلسیم هیدروکسید

کلسیم هیدروکسید یک باز قوی است که در آب به مقدار کمی حل می‌شود و محلولی قلیایی به نام "آب آهک" را تشکیل می‌دهد. خاصیت قلیایی آن به دلیل تشکیل یون‌های هیدروکسیل (OH − ) در محلول است.

فرمول شیمیایی: Ca(OH) 2
وزن مولکولی: 74.09 g/mol
شکل ظاهری: پودر سفید
بو: بدون بو
طعم: کمی تلخ و گس
حلالیت در آب: حلالیت کم (حدود 0.16 g/100 mL در 20 درجه سانتی‌گراد). با کاهش دما، حلالیت آن افزایش می‌یابد.
pH: محلول‌های اشباع آن دارای pH حدود 12.4 هستند که نشان‌دهنده خاصیت قلیایی قوی آن است.
پایداری حرارتی: در دمای بالا (حدود 512 درجه سانتی‌گراد) تجزیه شده و کلسیم اکسید و آب تولید می‌کند. Ca(OH) 

کلسیم هیدروکسید به دلیل خواص قلیایی، بافری و توانایی واکنش با دی‌اکسید کربن، در صنایع متنوعی کاربرد دارد:

صنعت ساخت و ساز:

ملات و پلاستر (Mortar and Plaster): جزء اصلی ملات‌ها و پلاستر‌های سنتی است. آهک هیدراته با شن و آب مخلوط می‌شود و با جذب دی‌اکسید کربن از هوا به تدریج سفت شده و کربنات کلسیم را تشکیل می‌دهد. این ملات‌ها قابلیت تنفس (Breathability) بالایی دارند و در ترمیم ساختمان‌های تاریخی استفاده می‌شوند.
تثبیت خاک (Soil Stabilization): برای بهبود خواص خاک‌های رسی در پروژه‌های عمرانی، از جمله زیرسازی جاده‌ها و فونداسیون‌ها، استفاده می‌شود. آهک با ذرات رس واکنش داده و خواص مکانیکی خاک را بهبود می‌بخشد.
تولید آجر ماسه آهکی: به عنوان یک عامل چسباننده در تولید آجر.
افزودنی در سیمان: در برخی فرمولاسیون‌های سیمان برای بهبود خواص.
تصفیه آب و فاضلاب:

تنظیم pH و خنثی‌سازی اسید: به دلیل خاصیت قلیایی قوی، برای تنظیم pH آب اسیدی و خنثی‌سازی پساب‌های صنعتی اسیدی استفاده می‌شود.
سخت‌گیری آب (Water Softening): در فرآیند سخت‌گیری آهک-سودا برای حذف سختی موقت (کربنات کلسیم و منیزیم) و سختی دائم (سولفات‌ها و کلریدهای کلسیم و منیزیم) از آب.
فلوکولانت و عامل منعقدکننده (Coagulant/Flocculant): به عنوان کمک منعقدکننده برای تجمع و رسوب ذرات معلق در آب و فاضلاب.
حذف فلزات سنگین: برای رسوب دادن فلزات سنگین از پساب‌های صنعتی.
استریل‌سازی فاضلاب (Sludge Sterilization): در فرآیند تصفیه لجن فاضلاب برای حذف عوامل بیماری‌زا.
صنایع کشاورزی:

اصلاح خاک (Soil Amendment): برای افزایش pH خاک‌های اسیدی (آهک‌پاشی) و بهبود ساختار خاک، افزایش دسترسی گیاهان به مواد مغذی و کاهش سمیت آلومینیوم در خاک.
افزودنی خوراک دام و طیور: به عنوان منبع کلسیم برای حیوانات و تنظیم‌کننده pH در خوراک.
ضدعفونی‌کننده: در برخی موارد برای ضدعفونی خاک یا فضولات حیوانی.
کنترل آفات: در برخی موارد به عنوان یک ماده بازدارنده برای برخی آفات.
صنایع غذایی:

عامل غلیظ‌کننده و تثبیت‌کننده: در برخی محصولات غذایی مانند ژله‌ها، پودینگ‌ها و پنیر.
تنظیم‌کننده pH: در تولید برخی محصولات غذایی برای تنظیم اسیدیته.
کلسیم مکمل: به عنوان منبع کلسیم در برخی مکمل‌های غذایی، اگرچه به دلیل حلالیت پایین کمتر از سیترات کلسیم یا کربنات کلسیم استفاده می‌شود.
فرآوری ذرت (Nixtamalization): در فرآیند سنتی تهیه آرد ذرت (ماسای ذرت) که در آن دانه‌های ذرت در محلول آهک هیدراته پخته می‌شوند تا مواد مغذی مانند نیاسین آزاد شوند.
صنایع داروسازی و دندانپزشکی:

پرکننده ریشه دندان: به دلیل خاصیت قلیایی و ضد باکتریایی، در دندانپزشکی به عنوان یک ماده پرکننده موقت کانال ریشه و برای تحریک ترمیم بافت سخت در دندانپزشکی ترمیمی استفاده می‌شود.
آنتی‌اسید: در برخی آنتی‌اسیدها برای خنثی‌سازی اسید معده.
داروهای قابض و ضد التهاب موضعی.
سایر کاربردها:

تولید کاغذ: به عنوان یک عامل سفیدکننده و پرکننده.
صنایع چرم‌سازی: برای حذف مو از پوست حیوانات.
تولید مواد شیمیایی: به عنوان ماده اولیه در تولید سایر ترکیبات کلسیم مانند کربنات کلسیم و کلرید کلسیم.
جذب دی‌اکسید کربن: در محیط‌های بسته‌ای مانند زیردریایی‌ها و سیستم‌های تنفس مصنوعی، برای جذب دی‌اکسید کربن.
مزایا و ملاحظات استفاده از کلسیم هیدروکسید

خرید هیدروکسید کلسیم مرک

مزایا:

هزینه نسبتاً پایین: یک ماده شیمیایی با قیمت مناسب و دسترسی گسترده.
خاصیت قلیایی قوی: برای خنثی‌سازی اسیدها و تنظیم pH بسیار موثر است.
چندکاربردی: کاربردهای بسیار گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد.
افزایش کیفیت محصولات کشاورزی و ساختمانی.
ملاحظات و معایب:

حلالیت پایین در آب: اگرچه در بسیاری از کاربردها به صورت سوسپانسیون استفاده می‌شود، اما حلالیت پایین آن می‌تواند در برخی کاربردهای خاص محدودیت ایجاد کند.
خاصیت خورندگی: به دلیل قلیایی بودن قوی، می‌تواند باعث تحریک پوست و چشم شود.
ریسک‌های ایمنی: گرد و غبار آن می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود.
نیاز به نگهداری مناسب: باید در جای خشک و خنک نگهداری شود تا از واکنش با دی‌اکسید کربن هوا و تبدیل شدن به کربنات کلسیم جلوگیری شود.
ملاحظات ایمنی

استفاده از کلسیم هیدروکسید نیازمند رعایت دستورالعمل‌های ایمنی است:

محافظت از پوست و چشم: استفاده از دستکش و عینک ایمنی ضروری است.
محافظت از سیستم تنفسی: در صورت وجود گرد و غبار، استفاده از ماسک تنفسی توصیه می‌شود.
تهویه مناسب: کار در محیط‌های دارای تهویه مناسب.
ذخیره‌سازی ایمن: نگهداری در ظروف دربسته و دور از مواد ناسازگار (مانند اسیدهای قوی).
نتیجه‌گیری

کلسیم هیدروکسید، یا آهک هیدراته، یک ترکیب شیمیایی اساسی با نقش‌های چندگانه و حیاتی در زندگی روزمره و صنایع مختلف است. از بهبود کیفیت خاک در کشاورزی و افزایش استحکام بتن در ساخت و ساز گرفته تا تصفیه آب و کاربردهای پزشکی، این ماده قلیایی نقش مهمی در پیشرفت فناوری‌ها و حفظ سلامت ایفا می‌کند. با درک صحیح خواص آن و رعایت نکات ایمنی، می‌توان از پتانسیل کامل این ترکیب در کاربردهای متنوع بهره‌برداری کرد.