محیط کشت اسکیم میلک

محیط کشت اسکیم میلک کیولب

محیط‌های کشت میکروبی نقش اساسی در جداسازی، شناسایی و مطالعه رفتار میکروارگانیسم‌ها دارند. یکی از محیط‌های غنی و پرکاربرد در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی، محیط کشت اسکیم میلک آگار (Skim Milk Agar) است که به‌طور گسترده‌ای برای بررسی فعالیت‌های پروتئولیتیک میکروب‌ها، به‌ویژه باکتری‌ها و قارچ‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محیط به دلیل داشتن شیر بدون چربی (اسکیم میلک) منبعی مناسب برای پروتئین‌هایی نظیر کازئین است و می‌تواند قابلیت تولید کازئیناز و سایر آنزیم‌های پروتئولیتیک توسط میکروارگانیسم‌ها را نشان دهد.

تعریف محیط کشت اسکیم میلک

محیط اسکیم میلک آگار یک محیط کشت افتراقی و نسبتاً ساده است که با استفاده از شیر خشک بدون چربی و آگار تهیه می‌شود. این محیط برای بررسی فعالیت تجزیه‌کنندهٔ پروتئین‌ها توسط میکروارگانیسم‌ها طراحی شده و به ویژه در جداسازی گونه‌های Bacillus، Pseudomonas، Proteus، Clostridium و برخی قارچ‌های رشته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ترکیبات محیط کشت اسکیم میلک

این محیط معمولاً از ترکیبات زیر تشکیل می‌شود:

• پپتون: منبع اصلی نیتروژن و اسیدهای آمینه.

• شیر خشک بدون چربی (اسکیم میلک): تأمین‌کنندهٔ پروتئین کازئین.

• آگار: عامل ژل‌کننده برای جامدسازی محیط.

• سدیم کلرید (در برخی فرمول‌ها): برای تنظیم فشار اسمزی.

در برخی نسخه‌ها، محیط ممکن است دارای اجزای مکمل مانند بافر فسفات یا گلوکز نیز باشد.

روش تهیه محیط اسکیم میلک

تهیه این محیط بسیار ساده و مشابه سایر محیط‌های جامد است:

1. ابتدا ترکیبات خشک شامل پپتون، آگار و نمک (در صورت نیاز) در آب مقطر حل می‌شود.

2. محلول را به جوش می‌آورند تا ترکیبات به خوبی حل شوند.

3. در دمای حدود ۵۰-۶۰ درجه سانتی‌گراد، شیر خشک بدون چربی به محیط اضافه می‌شود.

4. پس از همگن شدن، محیط در لوله‌ها یا پلیت‌ها تقسیم و در دمای ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۵ دقیقه اتوکلاو می‌شود.

5. پس از خنک شدن، برای کشت میکروارگانیسم‌ها آماده است.

کاربردهای محیط اسکیم میلک آگار

1. تشخیص آنزیم پروتئولیتیک

مهم‌ترین کاربرد این محیط، بررسی تولید آنزیم کازئیناز توسط میکروارگانیسم‌ها است. اگر میکروب توانایی تجزیه کازئین را داشته باشد، هالهٔ شفاف در اطراف کلنی ایجاد می‌شود.

2. غربالگری سویه‌های صنعتی

در صنایع تخمیری و آنزیمی، از این محیط برای شناسایی سویه‌هایی با توانایی بالا در تولید پروتئازها استفاده می‌شود.

3. تشخیص اولیه برخی گونه‌ها

برای شناسایی اولیه برخی باکتری‌های گرم مثبت یا گرم منفی که آنزیم‌های تجزیه‌کننده تولید می‌کنند، می‌توان از این محیط بهره گرفت.

4. کاربرد در صنایع لبنی و غذایی

در بررسی کیفیت و آلودگی محصولات لبنی، این محیط جهت تشخیص باکتری‌هایی که باعث فساد پروتئینی می‌شوند، کاربرد دارد.

نحوه مشاهده نتایج در محیط اسکیم میلک

پس از کشت میکروارگانیسم‌ها و انکوباسیون در دمای مناسب (معمولاً ۳۰ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد)، در صورت تولید آنزیم تجزیه‌کننده کازئین:

• اطراف کلنی شفاف می‌شود و هاله‌ای روشنی مشاهده می‌شود.

• اندازهٔ هاله ممکن است نشانه‌ای از میزان فعالیت پروتئولیتیک باشد.

• در نبود فعالیت آنزیمی، محیط کدر باقی می‌ماند.

مزایا و معایب محیط اسکیم میلک

مزایا:

• سادگی در تهیه و استفاده.

• حساسیت بالا در تشخیص فعالیت پروتئولیتیک.

• قابلیت استفاده برای انواع میکروارگانیسم‌ها.

• قیمت نسبتاً پایین مواد اولیه.

معایب:

• محیطی غیراختصاصی است و فقط فعالیت آنزیمی را نشان می‌دهد.

• ممکن است هالهٔ شفاف به‌علت عوامل دیگر نیز ایجاد شود.

• نتیجه‌گیری نهایی نیازمند تست‌های تأییدی بیشتر است.

مقایسه با سایر محیط‌های مشابه

در مقایسه با محیط کشت کازئین آگار (Casein Agar) یا محیط ژلاتین آگار (Gelatin Agar)، اسکیم میلک آگار دارای مزیت‌هایی نظیر پایداری بیشتر در برابر حرارت و توانایی نشان دادن فعالیت پروتئولیتیک به شکلی واضح‌تر است.

نکات ایمنی و نگهداری

• محیط آماده باید در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود و از نور مستقیم دور باشد.

• هنگام تهیه و کار با محیط باید از تجهیزات ایمنی استاندارد استفاده شود.

• محیط استفاده‌شده باید به روش مناسب امحا شود تا از انتشار میکروارگانیسم‌ها جلوگیری شود.

نتیجه‌گیری

محیط کشت اسکیم میلک آگار یک ابزار قدرتمند در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی است که به بررسی توانایی تجزیه کازئین توسط میکروارگانیسم‌ها کمک می‌کند. استفاده از این محیط در تحقیقات زیستی، صنعتی و کنترل کیفی محصولات غذایی رایج است. سادگی استفاده، قیمت پایین، و دقت بالا در نشان دادن فعالیت‌های آنزیمی از مزایای مهم این محیط است. البته برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر، باید از سایر تست‌های تأییدی نیز بهره گرفت.